Bunzings en marters zitten onder het rattengif (2024)

In maar liefst 76 procent van de Bunzings en Steenmarters die het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) onderzocht, werden sporen van rattengif teruggevonden, veroorzaakt door het eten van vergiftigde prooidieren. Nochtans kun je ratten- en muizenplagen ook preventief tegengaan zonder huisdieren of wilde dieren te treffen.

Eeuwenlang al strijdt de mens tegen ongewenste knaagdieren zoals ratten. Vanaf de jaren ‘50 werd die strijd ook chemisch gevoerd; met rattengif. Toen vooral Bruine ratten hier resistent tegen werden, kwam een tweede generatie gifstoffen op het toneel; gif dat langer in het lichaam aanwezig blijft en dus giftiger is. Maar dat nieuwe gif komt niet alleen in het lichaam van ratten terecht.

Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) onderzocht 150 Bunzings en 75 Steenmarters op sporen van rattengif. De dieren (vooral verkeersslachtoffers) werden tussen 2006 en 2012 verzameld. Het resultaat is onrustwekkend. Bij maar liefst 171 van de 225 onderzochte dieren (76 procent) werden sporen van rattengif teruggevonden in de lever, en bij 56 procent daarvan (42 procent van het totaal) in een hoeveelheid die de overlevingskansen van de dieren zwaar onder druk zet. Ook huisdieren als katten kunnen het gif in hun lichaam krijgen.

In principe zullen Bunzings en Steenmarters rattengif niet rechtstreeks opnemen. Knaagdieren zoals ratten en muizen uiteraard wel. Maar net die knaagdieren vormen een lekkere hap voor een hongerige Bunzing of Steenmarter. Hierdoor lopen ze het risico om vergiftigde prooien op te peuzelen. De gifstoffen in het ratten- of muizenlichaam komen ook in het lichaam van hun belager terecht, met alle gevolgen van dien. Verbanden trekken tussen sporen van rattengif in de lever en de kans op ziekte of sterfte is niet evident. Toch is het best mogelijk dat ook Bunzings en Steenmarters sterven door de gifstoffen. Maar ook onrechtstreeks kan rattengif veel kwaad doen, doordat het gif de eetlust en dus de lichaamsconditie van de dieren aantast, of doordat hun waakzaamheid afneemt en ze makkelijker slachtoffer worden van honden of het verkeer. Daardoor kan rattengif de Bunzingpopulatie in Vlaanderen, die al achteruit gaat, nog meer bedreigen.

Uitkijken dus met het rondstrooien van rattengif. Als particulier is gif zelfs sterk af te raden en niet zinvol. Je kan overlast door ratten ook op andere manieren tegengaan. Neem hierbij vooral preventieve maatregelen. Ratten en muizen zullen vooral tot bij jou komen als er voedsel en nestruimte beschikbaar is. Door hen dit te ontnemen, maak je je huis en tuin een pak minder aantrekkelijk. Maak bijvoorbeeld gebruik van een gesloten compostvat. Heb je kippen, zorg dan dat er niet overmatig veel voedsel in hun hok achterblijft en plaats best een voederbak waar, omwille van haar gewicht, enkel de kip aan kan. Daarnaast overweeg je best mechanische bestrijding. Denk maar aan rattenvallen, al stel je die wel best zodanig op dat andere dieren er niet bij kunnen.

Er zijn maar weinig situaties waarin u als particulier rattengif nodig heeft om plagen tegen te gaan. Voor wie toch gif neer zou leggen, omdat het niet anders kan, geven we nog enkele tips mee. Doe het gericht en met mate. Zorg dat het gif effectief helpt om ongewenste knaagdieren te bestrijden en let op dat ze er niet resistent tegen zijn. Gebruik bij voorkeur producten die snel inwerken en dus risico’s op overdracht beperken. Probeer dode ratten of muizen te verwijderen voor ze worden opgegeten door hun belagers. Stop met gif leggen van zodra de plaag voorbij is. Ook roofvogels zullen je hiervoor dankbaar zijn, want sommige soorten zijn sterk aangewezen op ratten of muizen als voedselbron. En tot slot: pas ook op met het neerleggen van gif in stallingen, op zolders, enzovoort. Bunzings en Steenmarters maken hier, op zoek naar een rustplaats of schuilplek tegen de winterkoude, graag gebruik van en kunnen ook daar vergiftigde prooien aantreffen.

Benieuwd naar de details van het onderzoek? Lees het volledige rapport van het INBO.

Tekst: Han Lagring, Natuurpunt en Diemer Vercayie, Natuurpunt Studie
Foto: Hugo Willockx